Bilim Nedir?

Bilim denilince akla gelen ilk şeyler genelde laboratuvar, maskeli insanların mikroskop üstünde deneyleri, yıldızlar, galaksiler, meşhur Einstein’ın E = mc² denklemi ve daha fazlası… Bunlar bilimin bazı alanlarını temsil etseler de aslında Everest’in görünen kısmı diyebiliriz ve hiçbir alan bilimi bir bütün olarak somutlaştıramaz.

Bilim, hem üretilmiş bilgilerin birikimi hem de yeni bilgilerin edinilme süreci (gözlem ve deney-hipotez-test) olarak düşünülebilir. Sonuç olarak bu aşamalardan edinilen bilgi sorulan sorulara ve cevapları bulmak için kullanılan yöntemlere bağlı olduğundan dolayı hem bilgi hem de süreç birbirini takip eder. Bilim, kendi içinde çoğumuzun ortaöğretimden aşina olduğu şu alanlara ayrılır.

-Doğa Bilimleri (Biyoloji, Kimya, Fizik…)

-Sosyal Bilimler (Psikoloji, Tarih, Coğrafya…)

-Formel Bilimler (Matematik, Mantık)

Aslına bakarsak hem doğa bilimleri hem de sosyal bilimler gözlemlenebilir bilimler olarak incelenebilir. Nitekim formel bilimlerde, örneğin Matematik’te her şey aksiyomların (kanıtlanmaya gereksinim duyulmadan kabul edilen önermeler) direkt kabul edilip onun üzerine matematiğin inşa edilmesidir yani herhangi bir gözlem ve deney yapılmadan yapılan mantıklı önermeler bütünüdür diyebiliriz. Bilimin en ilginç yanı asla bitmiyor oluşudur. Her buluş daha fazla soruya, yeni yolculuklara, yeni kavramlara olanak tanır. Bunu söyleyince aklıma hep ünlü düşünür Sokrates’in kadim zamanların ötesinden söylediği söz gelir aklıma, “Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir.” kısacası ne kadar bilirsek o kadar az bildiğimizi gözlemliyoruz.

Buna şu örneği verebiliriz, daha önce kara deliğin varlığını insanoğlu bilmiyordu ve kara deliğin keşfinden sonra insanlar yepyeni bir gökcisminin nasıl bu uzayı çok büyük ölçülerde büktüğünü, zaman ve mesafe kavramının nasıl şekillendiğini gördü ve “Kara deliğin içine girersek ne olur?” sorusu çoğu insanın üstüne binlerce fikir ürettiği ve üstüne filmlerin yapıldığı bir soru olarak karşımıza çıktı. Kısacası bir keşif her zaman binlerce soruyu da beraberinde getirmiştir.

Bilimde hiçbir şey kanıtlanabilir değildir. Bilimde teoriyi doğru kabul etmek başka bir gözlem veya deney çürütene kadar kullanmaktan ibarettir. O yüzden bir şey kesin doğru diyemeyiz. Bilim sorgulayıcı ve kümülatif bir şekilde ilerler ve bu sayede gözlemlenebilir ve test edilebilir her şey bilimin inceleme alanındadır. Özetlemek gerekirse bilim, doğayı ve insana sorular sorarak onları anlamamıza yardımcı olur. Unutmayın, verdiğimiz cevaplardan daha önemli şeyler sorduğumuz sorulardır.

Oğuzhan Zengin

02.12.2022