Karışımlar: Çözelti Nedir?

Maddelerin bir araya gelerek oluşturduğu madde topluluğuna karışım adı verilir. Yapıları birbirinden farklı olan maddelerin birbirine karışmasıyla oluşan karışımlar bu süreçte kendi özelliklerini kaybetmezler. Maddelerin çoğunun karışım olmasıyla birlikte, bu maddeler homojen ve heterojen olarak ikiye ayrılır. Aldığımız hava, altın, gümüş, su ve demir gibi çevremizdeki çoğu maddenin karışım olduğu söylenebilir. Bu da altın saf madde midir sorusunun cevabını oluşturur.

Homojen karışımlar, birbirine karışan maddelerin göz ile ayırt edilmesi mümkün olmayan karışımlardır. Karışımın eşit olarak hissedildiği bu karışım türünün aksine heterojen karışımlarda maddeler birbirine karışmaz.  Karışımın farklı bölümlerinde farklı yoğunluklarda maddeler bulunur. Gözle görülebilen bu maddeleri içeren heterojen karışımlar da kendi aralarında 4 farklı gruba ayrılabilir. Bunlar;

• Emülsiyon
• Süspansiyon
• Kolloid
• Aerosol olarak ayrılır.

Heterojen karışım türlerinden biri olan emülsiyon, sıvı içerisinde çözünmeyen farklı bir sıvının heterojen şekilde dağılmış hali olarak tanımlanabilir. Emülsiyona su-zeytinyağı karışımı veya su-benzin karışımı örnek verilebilir. Süspansiyon ise sıvıda çözünen katı maddelerin heterojen şekilde dağılmış halidir. Bunlardan bazıları olarak su-kum karışımı, su-tebeşir tozu karışımlarıdır.

Kolloid karışımlar, maddenin sıvı içerisinde asılı kalması durumudur. Homojen gibi görünürler ve karışım içerisindeki maddeler gözle ayırt edilemez. Karışım içerisindeki maddeler yalnızca ışın demeti ya da lazer ışını geçirildiğinde fark edilebilir. Bunlara örnek olarak duman, jöle veya boya örnek verilebilir.  Son olarak aerosol karışımlar, katı ya da sıvı maddenin gaz içerisinde dağılmasıyla meydana gelir. Aerosol karışımlardan bazıları sis, sprey veya baca dumanıdır.

Karışım Maddeleri Nelerdir?

Etrafımızda bulunan her şey karışım madde olarak nitelendirilebilir. Bu karışımlardan homojen türdekilere tuzlu su, şekerli su veya çay örnek verilebilir. Heterojen karışımlardan bazıları ise su-toz karışımı, süt, kum-su karışımıdır.

Homojen karışımlar çözelti olarak da nitelendirilebilir. Çözeltiler, çözücü ve çözünenden oluşur; çözünenin az miktarda olmasına karşın çözücü daha fazla miktardadır. Örnek vermek gerekirse, şekerli su karışımında şeker, sudan daha az miktardadır.

Çözelti Nedir?

Çözeltiler fiziksel durumlarına göre katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 haldedir. Çözünenin çözünürlüğüne göreyse çözeltiler şu şekilde 4 ‘e ayrılır:

• Doymuş çözelti
• Doymamış çözelti
• Aşırı doymuş çözelti
• Kristalleşme

Doymuş çözeltiler, belirli sıcaklık seviyesinde bir çözücü ortamında katının çözünebilen maksimum miktarını ifade ederken doymamış çözelti çözebilme gücünden daha az seviyede katı içerir. Diğer bir çözelti çeşidi olan aşırı doymuş çözeltiler, doymuş çözeltilerdeki katı miktarından çok daha fazla katı içerirler. Son olarak kristalleşme denilen çözelti şekli, çözünen katı maddenin çözeltiden ayrılarak kristal şeklini almasıdır.

Çözünen maddenin miktarına göre de çözeltiler seyreltik ve derişik olmak üzere 2 farklı grupta incelenebilir. Bir çözeltinin bir miktar çözücüde çözünmüş madde miktarına derişim denir ve derişimin düşük olduğu çözeltiler seyreltik çözelti olarak adlandırılır. Derişik çözeltiler ise derişimin yüksek olduğu çözeltilerdir.

Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

Bir karışım türü olan çözeltilerin çözünürlüğüne etki eden birçok faktör bulunur. Polar maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler ise apolar çözücülerde çözünür. Bu yüzden çözeltilerin çözünürlükleri de farklıdır. Ancak çözünürlüğe etki eden temel etkenler şu şekildedir;

• Çözücü ve çözünenin cinsi
• Ortak iyon etkisi
• Basınç
• Sıcaklık

Çözünürlüğe en çok etki eden faktörlerden biri sıcaklıktır. Sıcaklığın bu etkisi, kullanılan maddenin cinsine göre de farklılık gösterir. Örneğin katı çözeltilerde sıcaklık arttıkça çözünürlük artar ancak potasyum nitrat, sodyum nitrat gibi istisnai karışımların bazılarında bunun tam tersi görülebilir. Gazlarda da katıların aksine sıcaklık arttıkça sudaki çözünürlükleri azalır. Gazlı içeceklerin üzerinde “soğuk içiniz” ibaresinin bulunmasının sebebi de budur.

Online özel ders programlarımızı görmek için şimdi tıklayın.