Tarih Okumak İstiyorum, Nereden Başlamalıyım?

İnsan, her daim merak içindedir. Geçmişe olan merakı ise Antik Yunan’dan beri giderek artmakta, üst sıraları zorlamakta. Hepimiz bir kez de olsa düşünmüş ve sormuşuzdur mutlaka. Şu tarihte yaşasaydık nasıl olurdu? İyi tarih okuru bu soruya iyi bir cevap verebilir. Peki biz nasıl iyi bir tarih okuru olabiliriz? Tarih okumaya nereden başlayabiliriz? Oldukça kolay aslında.

Bilginin en önemli koşulu ilgidir

İlgi duyduğumuz bir dönem, medeniyet, coğrafya veya tarihte yer etmiş bir karakter olmalı mutlaka. En basit örneğiyle Osmanlı Tarihi okumak istiyoruz diyelim. Ancak bir sorun var! Osmanlı Tarihi dediğimiz alan 623 yıllık bir dönemi kapsıyor. Böyle uzun bir tarihi dönemi okumak epey zorlayıcı olacaktır. Burada yapmamız gereken ilk şey özele indirgemek olmalı. Daha net olmak işimize yarayacaktır. Osmanlı Tarihi okumak istiyorum demek yerine Fatih Sultan Mehmet dönemini okumak istiyorum derseniz, arayacağınız kaynak kataloğu da kısalacaktır. Elbette farklı şekillerde de kategorize edebiliriz. Osmanlı Kuruluş Dönemi, Yükseliş Dönemi, Lale Devri, Samur Devri, Tanzimat Devri vs. okumak istiyoruz da diyebiliriz. İnanın fark etmez. Önemli olan seçimimizi yapmak ve başlamak.

Tarih Okumak

Ayrıca şunu da belirtmeden geçmeyelim: baştan başlamanız gerekmiyor. Yani Osmanlı Tarihi okumak istiyorsanız, Kuruluş Dönemi’nden başlamanız gerekmiyor, istediğiniz herhangi bir dönemden başlayabilirsiniz. İnanın ki gerisi kendiliğinden gelecektir. Bundan sonra geriye yalnız güvenilir kaynakları ve tarihçileri bulmak kalıyor. Tarih Okumak sıradan bir şekilde yapılamaz.

Güvenilir Kaynaklar

Günümüzde tarih okurluğu popülerliğini giderek arttırmakta. Bununla birlikte tarihçiler de aynı oranda popülerleşmekte. Birçok televizyon kanalında artık tarih programları yapılmakta. Bu tarih programlarının de izleyici kitlesi epey geniş. Belki siz de bu programları izleyerek heyecanlanmış, tarih okumaya karar vermiş olabilirsiniz. Ne güzel. Fakat hangi kitapla başlayacağınızı bilemiyorsunuz. Hangi tarihçiyi takip etmelisiniz karar veremiyorsunuz. Okuyacağınız dönemi, tarihi kişiliği vs. belirledikten sonra yapmanız gereken ilk şey oldukça basit.

Kitapçıları ve kitap satış sitelerini gezmek. Karşınıza aradığınız konuyla ilgili bir kitabın çıkmaması neredeyse mümkün değil. Fatih Sultan Mehmet örneğini vermiştik az önce, oradan devam edelim. Diyelim kitapçılarda Fatih Sultan Mehmet üzerine yazılmış bir tarih kitabı bulamadınız. Google arama motoruna “Fatih Sultan Mehmet, Kitap” yazın ve Google’ın “Alışveriş” kısmında karşınıza çıkan kitapları inceleyin. Burada dikkat etmeniz gereken en önemli şey ise almaya karar verdiğiniz kitabın bir tarihçi tarafından yazılmış olması! Bu çok önemli bir nokta sevgili tarih meraklıları.

Çünkü tarih okurluğunun popülaritesi ne kadar arttıysa, tarihi roman yazarlığının da popülaritesi o kadar arttı. Romanlardan ve dizilerden (Ne kadar iyi ve sürükleyici de olsalar) tarih öğrenilemez ne yazık ki. Unutmayın ki tarih, belirli metotları olan bir disiplin, bir sosyal bilim dalıdır. Okuyacağınız şey bir hikaye değil, bilimsel bir araştırma olacak. Bunun farkında olmak da büyük önem taşıyor.

Diyelim ki bir kitap çarptı gözünüze. Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatını anlatan bir kitap. Bu örneği, özellikle yakın tarih okumak isteyen tarih meraklıları için veriyorum. Dikkat edeceğiniz ilk şey az önce de söylediğim gibi kitabın yazarı olmalı. Bulduğunuz kitabın yazarı bir tarih profesörü değil mi? Endişelenmeyin. Yakın tarih okuyorsanız eğer dikkat etmeniz gereken bir şey daha var. Tanıklık. Evet, bulduğunuz kitabın yazarı bir tarihçi olmayabilir. Ancak o dönemde yaşamış bir görgü tanığı olması sizin daha çok işinize yarayabilir. Yakın tarih okumalarında, tarihçiler arşiv belgelerinin yanında, olayın veya olayların geçtiği dönemde yaşamış insanların kayıtlarına da epey önem veriyor. Bir bakıma tarihçilerin, kitaplarını yazarken faydalandığı kaynaklardan birini okuyorsunuz. Bu da iyi bir tarih okuru olmanın gerekliliklerinden biri.

Bu adımları takip ederseniz eğer, göreceksiniz ki tarih okumak aslında oldukça eğlenceli. Çünkü yeni birkaç bakış açısının getirisi, paha biçilemezdir her zaman.

Kitap ve Yazar Önerileri

Alanında uzman birkaç tarihçiyi sizlere tanıtmak istiyorum son olarak. Faydalanabilmeniz dileğiyle.

• Osmanlı Tarihi: İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Enver Ziya Karal, İlber Ortaylı, Halil İnalcık, Necdet Sakaoğlu, Reşat Ekrem Koçu.
• Selçuklu Tarihi: Erdoğan Merçil, Ali Sevim.
• İslamiyet Öncesi Türk Tarihi: Ahmet Taşağıl.
• 19. ve 20.YY Dünya Tarihi: Fahir Armaoğlu.
• İlkılap ve Cumhuriyet Tarihi: Şerafettin Turan, Şevket Süreyya Aydemir.
• Fransız İhtilali ve Sonrası: Eric Hobsbawn
• Anadolu Medeniyetleri Tarihi: Ekrem Akurgal, Muazzez İlmiye Çığ
  
  Ders içerikleri ve stratejilerle ilgili mutlaka uzman inekle.com öğretmenleriyle iletişim kurarak değerlendirme yapmalısınız.