İlk Adva Catus Kimdir?
Merhaba değerli inekle Blog Okuru. Ben inekle Soru-Cevap öğretmeni Çağla Hediye Nam. Daha önce hiç herhangi bir şeyi ilk kim yapmıştır diye merak ettiğiniz oldu mu? Elbette olmuştur. İnsan merakından daha doğal bir şey de yoktur, en nihayetinde Goethe’nin de dediği gibi “Merakı olmayan hiçbir şey öğrenemez.”. İşte bugün ben de sizlere benim de merakımdan kaynaklanan bir ilkten bahsediyor olacağım: Litailer…
Önce bazı kavramlara açıklık getirmek adına avukatlık kelimesinin kökeniyle başlamak istiyorum. Tarihin en eski mesleklerinden olan avukatlığın kökeni Eski Yunan’a dayanıyor. Avukat kelimesi Yunancada “Üstün, ayrıcalıklı ve güzel konuşan” anlamlarına gelen Adva Catus sözcüğünden türetilmiştir. Tarihsel düzlemde de avukatlık farklı isimlerle anılmıştır. Söz gelimi Osmanlı Devleti zamanında dava vekili, vekil isimlerini alan avukatlık Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Türk hukuk diline ise ilk kez 1926 tarihli 708 sayılı kanunla girmiştir.
AVUKATLIK İLK KEZ NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?
Biraz Yunan mitolojisine gireceğiz. Litailer ,Tanrılar ve insanların babası olarak da bilinen Yıldırımlar Tanrısı Zeus’un kızlarıdır ve en önemlisi avukatlık mesleğinin ilk temsilcileri kabul edilirler. Hikaye şu durumun etrafında şekillenir avukat tanrıçalar yani Litailer suç tanrısı Ate’nin insanları kandırmaya engel olması için çabalarlar bu yönleri ile de engelleyici vasıflarını ortaya koyarlar böylece mitolojide Litailer suç tanrısı Ate’nin etrafında döner şekilde tasvir edilir. Suç işleyenlerin kandırıldıklarını iddia ederek başhakim Zeus’tan onları bağışlamasını talep ederler. Suç işleyenleri savundukları ve -belirtmek gerekir ki avukatlığın sadece suç işleyen kişileri savunmak gibi bir fonksiyonu yoktur- mağduriyet durumu olanların yanında yer alıp mahkemeden suçluların cezalandırılmasını talep ettikleri için avukatlık mesleğinin ilk mensupları olarak nitelendirilirler. Litailer günah işleyenler için de af dilerler. Mitlere göre suçla uğraşmaları ,suçun peşinden koşmaları Litailer’i topallaştırmıştır. Sürekli dert dinleyip onlara af diledikleri için yüzleri kırış kırıştır.Her ne kadar çirkin tasvir edilseler de biz onların üstün bir amaca yöneldikleri konusunda hemfikirizdir. Şimdi Homeros’un İlyada adlı eserinde onlardan nasıl bahsettiğine göz atalım.
Gün olur yanılır, suç işler insanlar,
Güzel adaklar, sunularla yalvarırlar,
Kurban yağlarıyla yumuşatırlar tanrıları,
Ulu Zeus’un kızlarıdır Litai’ler,
Topal, yüzleri buruşuk, gözleri şaşı,
Koşarlar Suç’un arkasından dertli dertli,
Ama güçlüdür, çevik ayaklıdır.
Suç, Litai’lerden çok önde koşar,
İnsanlara kötülük ede ede dolaşır yer yüzünü,
Litai’ler ise yetişir, kötülüğü düzeltmeye kalkarlar,
Dinlerler kendine saygı gösterenleri,
Onlara yardım ederler canla başla,
Kulak asmayan olursa, yalvarırlar Zeus’a,
Suç takılsın ona, ettiğini bulsun derler.
Her ne kadar mitoloji efsanelere dayanıyor olsa bile Litailer, binlerce yıl sonra avukatlık mesleği üzerine temeller inşa etmeyi başarmışlardır. Avukatların yapmış olduğu aynı şeyleri yaparak insanları suç ve cezadan korumaya ve savunmaya çalışmışlardır.
İnsanlığın adalet arayışı sonucu farklı şekillerde evrilen ve gelişen hukuk sistemi avukatlık gibi birçok önemli kurumun oluşmasına şahitlik etmiş ve gelişmesine katkıda bulunmuştur. Blog yazımızda da gördüğümüz gibi avukatlığın kökeni çok eskilere dayanmakta olup hayatımızda vazgeçilmez bir yere sahiptir. Avukatlar yeri geldiğinde gerek hukuki bilgilerine danışılan bir yetkili olmaları gerek ilgili yerlerde temsil eden sıfatında karşımıza çıkmaları gerekse de kişilerin haklarını korumaları açısından evrensel ve yüce bir amaca hizmet ederler.
Kaynaklar
Homeros’un İlyada adlı eseri
https://www.jurix.com.tr/article/17671
https://www.sozcu.com.tr/advo-catusun-izinde-wp5923812
Okuduğunuz için teşekkürler.
Çağla Hediye Nam
03.04.2024