Adli Bilimlerde Biyoloji ve Genetiğin Önemi

Merhaba değerli inekle öğrencisi, velisi ve öğretmeni! Bu yazımızda kriminal olayların çözümünde ana alan olan adli bilimlerde, biyoloji ve genetik biliminin öneminden bahsedeceğim. 

Öncelikle adli bilimlerin ne olduğu ile başlayalım. Adli bilimler, suçların ve hukuki uyuşmazlıkları ortaya çıkarmak için çalışan, adli psikoloji, adli genetik, adli kimya, olay yeri inceleme, balistik gibi birçok alt dalı bulunan multidisipliner bir bilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Adli bilimlerin özellikle cinayet vakalarında, olay yeri inceleme sonucunda açığa çıkan kan, saç, kıl, semen vb. gibi delillerde kimlik tespiti, şüpheli bulma, ölüm sebebi bulma vb. gibi olaylar için biyolojiden, özellikle de genetik biliminden yararlandığı bilinmektedir. Ayrıca, akraba, anne veya baba kimlik tespiti için de adli genetik bilimi kullanılmaktadır.

Adli biyoloji ve genetik biliminde kimlik tespiti ve toplanan numunelerin kime ait olduğunun tespit edilmesi genel olarak birkaç adımda üst üste gerçekleştirilen deneylerle olur. Bu genel deney aşamaları aşağıda sıralanmıştır:

1. DNA İzolasyonu: Toplanmış olan numunede bulunan DNA örneği saf olarak elde edilir. 
2. Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR): Saf olarak elde edilen DNA örneği daha kolay karşılaştırma ve tespit için polimeraz zincir reaksiyonu denilen makinede çoğaltılır. Her reaksiyon sonucu 2ⁿ kadar DNA kopyası elde edilir. (30 reaksiyonda 2³⁰ DNA kopyası gibi)
3. DNA Jel Elektroforezi: Çoğaltılan DNA örneği kontrol grubuyla DNA jel elektroforeziyle yürütülür ve bu şekilde polimeraz zincir reaksiyonun hatasız gerçekleşip gerçekleşmediği tespit edilir. Eğer elde karşılaştırılmak istenen iki veya daha fazla DNA örneği varsa (kimlik tespiti veya numunedeki örneğin şüpheli örnekleriyle karşılaştırılması gibi) sekanslama yerine kimlik tespiti yerine tercih edilmektedir. Bunun sebebi sekanslamaya göre daha hızlı ve daha ucuz bir yöntem olmasıdır.
4. Sekanslama: Çoğaltılan DNA örneğinin nükleotit dizilimi sıralanır. Sekanslama, Sanger sekanslaması veya Yeni Jenerasyon Sekanslama (Next Generation Sequencing “NGS”) ile yapılabilir. Sekanslama sonucu bulunan DNA dizilimi, veri tabanı ile karşılaştırılarak kimlik tespiti gerçekleştirilir.

Görüldüğü üzere adli genetikte birçok yöntem kullanılmaktadır. Bunun dışında adli biyolojide yer alan mikrobiyolojik incelemeler (böcek, bakteri, parazit vb.) sonucunda kurbanın ve/veya şüphelilerin geçmişleri ya da yaşadıkları yerler, çalıştığı sektörler gibi bilgilere ulaşılabilmektedir.

Özetle, adli biyoloji ve genetik birçok teknik kullanan, kriminal vakaların çözülmesinde ve adaletin sağlanmasında temel rol oynayan, adli bilimlerin bir alt dalıdır. Delillerin kime ait olduğunun, nereden geldiğinin, vakalarla bağlantısının tespit edilmesi, vakaların çözülmesi için çok önemlidir ve bunda adli biyoloji ve genetik alanı büyük rol oynamaktadır. Bundan dolayı, biyoloji ve genetik bilimi, adli bilimler için vazgeçilmez bir alandır.

Beste Dipçin

10.07.2022