Biyoloji Ezberlenmeden Öğrenilebilir mi?

Bu yazımızda pozitif bilimlerden biri olan ve sayısalların sözeli olarak anılan biyoloji bilimi ezberlenmeden öğrenilebilir mi, tartışacağız.

Öncelikle, biyoloji bilimi neden sayısalların sözeli olarak anılır bundan bahsedelim. Biyoloji bilimi; matematik, fizik, kimya gibi diğer sayısal dersler kadar formül içermez, daha çok deneylerle desteklenmiş fakat formülleştirilmemiş veriler üzerine kurulur; özellikle de lisede işlenen biyoloji ders içeriği. Lise biyoloji ders içeriğinde çok fazla formüle yer verilmemesi öğrencileri biyolojinin sözel bir ders olduğu olgusuna itmektedir. Türk dili ve edebiyatı, tarih, coğrafya, felsefe gibi formüller üzerine kurulmamış sözel derslerde öğrenciler genellikle ders içeriklerini ezberlemeye başvurmaktadır. Çoğu öğrenci biyoloji de formüller üzerine kurulmamış bir ders olduğu için ders içeriğini ezberlemeyi tercih etmektedir. Peki, biyolojiyi ezberlemeden öğrenebilir miyiz?

Bu soruya kişisel cevabım, evet, biyoloji ezberlemeden öğrenilebilir. Nasıl mı? Gözlemleyerek. Biyoloji, canlı bilimi demektir. Yani, canlı olan ve canlıyı ilgilendiren her konuyu biyoloji inceler. Bu konular, canlıyı oluşturan hücreden, canlıyla çevrenin ilişkisine kadar uzanmaktadır. Çevrenizdeki hayvanları, bitkileri dikkatlice gözlemleyerek fiziksel yapılarını kolayca öğrenebilirsiniz. Ayrıca biyoloji bilimi mantık ve mekanizmalar üzerine kuruludur. Bu kuruluş, gözlem ve deneylere dayanmasıyla birlikte sayısal bir ders olarak sayılmasında etkilidir. Biyoloji bilimindeki konular birbiriyle ilişkilidir ve bu konular birbirinden ayrı değerlendirilemez. Hatta YKS hazırlık kitaplarında biyoloji kitaplarının genellikle TYT-AYT kitabı şeklinde satılmasının sebebi budur. Biyoloji biliminin bu özelliği bize bir konuyu ezberlemek yerine konunun mekanizmasını öğrenerek diğer konularla bunu mantık çerçevesinde bağdaştırabilme seçeneğini sunmaktadır. Hele bu konu sistemler gibi tamamıyla mekanizmalar üzerine kurulmuş bir konu ise…

Son olarak biyolojik terimleri ezberlemeden öğrenebilir miyiz, bundan bahsedelim. Biyolojik terimlerin çoğu Latince’dir. Biyoloji kelimesi bile Latince’de canlı anlamına gelen “Biyo” ve bilim anlamına gelen “Logos” kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Bazı kelimelerin Latincelerini bilmek, biyolojik terimleri öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Bazı biyolojik terimler ise, diğer biyolojik terimlerin bir araya gelmesinden oluşmuştur. Örneğin, glikolipit terimi, glikoz ve lipit terimlerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Bazı biyolojik moleküllerin ise yapılarında ne olduğu isimlerinde saklıdır. Buna örnek olarak açılımı deoksiribonükleik asit olan DNA molekülünü verebiliriz. DNA molekülü bir nükleik asittir ve içerisinde deoksiriboz şekeri bulunmaktadır. Bu bilgiler görüldüğü üzere molekülün isminin içinde saklıdır.

Özetlemek gerekirse, biyolojide birçok terim vardır ve diğer pozitif bilimlere nazaran daha az formüllere dayanmaktadır. Ancak biyoloji, gözlem, mekanizmalar ve mantık üzerine kuruludur. Dolayısıyla, biyolojik mekanizmaların mantıklı bir şekilde yorumlanması ve gözlemlerle desteklenmesiyle konular iyi bir şekilde anlaşılabilir ve biyoloji ezber yapmadan öğrenilebilir.

Beste Dipçin

22.07.2021