Fen Bilimleri Alanında Nobel Ödülü Alanlar Bölüm 2: Louis Brus
Merhaba değerli inekle Blog Okuyucuları! Fen bilimlerinde Nobel Ödülü alan değerli bilim insanlarının Nobel Ödülüne uzanan yolculuklarına göz attığımız serimizin 2. yazısına hoş geldiniz. Bu yazımızda çok yakın zamanda, 2023 yılında, kimya alanında Nobel Ödülü almış değerli Bilim İnsanı Dr. Louis Brus’un Nobel Ödülü’ne uzanan yolculuğundan ve Nobel Ödülü almasını sağlayan çalışmalarından bahsedeceğiz.
Kısa Biyografi:
Yazımıza, Dr. Louis Brus’un hayat hikayesine bakarak başlayalım. Louis Brus, 1943 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Ohio eyaletinin Cleveland şehrinde dünyaya gelmiştir. Lise yıllarında kimya ve fiziğe ilgi duymaya başlayan Louis Brus, 1961 yılında Rice Üniversitesi’ne burslu olarak girmiştir. Lisans eğitimi süresince küçük gaz fazındaki moleküllerinin elektronik yapı ve dinamiklerinin yüksek sıcaklıkta değişimlerini optik spektroskopiyle incelemiştir. New York’ta bulunan Kolombiya Üniversitesi’ndeki Bell laboratuvarlarında yüksek lisans yapmadan kimyasal fizik alanında bütünleşik doktora yapmaya 1965 yılında başlamıştır. Doktor (PhD) ünvanını 1969 yılında almıştır ve Deniz Kuvvetleri’nde bilimsel ekibin içinde yer almıştır ve burada diğer bilim insanlarıyla, Jim Comas, Ming Chang Lin ve Jim McDonald, lazer üzerinde çalışmalar yapmış, 1973 yılında Deniz Kuvvetleri’nden ayrılmıştır. Daha sonra AT&T Bell laboratuvarlarında işe alınmış ve burada çalışmaya başlamıştır.
Dr. Louis Brus, buradaki çalışmalarında ileride 2023 Kimya Nobel Ödülü’nü paylaşacağı Dr. Aleksey Yekimov’un çalışmalarından etkilenmiştir. Buradaki çalışmalarıyla zaman ayarlı (zamanla çözülmüş) Raman spektroskopisi geliştirmiş ve bu şekilde kolloidal metalik ve yarı-iletken nanokristaller elde etmiştir. Geliştirdiği Raman spektrosopisini zaman ayarlı yapmak amacıyla ise 2 farklı lazer kullanmıştır. Bu çalışmalar sonrasında çalıştığı ışıkla reaktif hale getirilen yarı-iletken materyallerle yaptığı redoks (indirgenme-yükseltgenme) reaksiyonları sonucu kuantum sınırlama etkisini bulmuş ve bu sayede kuantum noktalarının kaşiflerinden biri olmuştur. Louis Brus bu çalışmalarıyla, Amerikan Fizik Topluluğu tarafından kimyasal fizik alanında verilen Irving Langmuir Ödülü, Amerikan Kimya Topluluğu tarafından Materyallerin Kimyası Ödülü gibi birçok ödül almıştır. Hala Kolombiya Üniversitesi’nde profesör olarak çalışmaya devam etmektedir.
Nobel Getiren Araştırma:
Dr. Louis Brus, yukarıda belirtildiği gibi yarı-iletken ve/veya metallerle yaptığı çalışmalar sonucunda oluşan materyallerin kendilerine has optic ve elektronik özelliklere sahip olmasını sağlayan kuantum sınırlama etkisininin modellemesini yapmış ve bu şekilde silicon bazlı başta olmak üzere farklı çekirdek/kaplama kombinasyonlarına sahip kuantum noktaları sentezi yapmıştır. Özellikle akademiye döndükten sonra nanobilim alanına yoğunlaşmıştır. Kuantum noktalarının sentezi için metotlar geliştirmiş ve kuantum noktalarıyla karbon nanotüplerin özelliklerinin incelenmesi için görüntülemesi için optic ve electron kuvvet mikroskopisi kullanmıştır. Karbon nanotüplerinin ışıma özelliklerini ve bağ yapılarını Raman spektroskopi ile incelemiştir. Bu çalışmalarından dolayı 2023 yılında Kimya alanında “kuantum noktalarının keşfi ve sentezi” için Nobel Kimya Nobel Ödülü’ne layık görülmüştür. Bu ödülü aynı zamanda Dr. Moungi G. Bawendi ve Dr. Aleksey Yekimov ile paylaşmaktadır.
Kaynaklar:
- Davis, T. (2005, February 1). Biography of Louis E. Brus. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. https://doi.org/10.1073/pnas.0409555102
- https://www.chem.columbia.edu/content/louis-e-brus
- Louis Brus – Facts – 2023. NobelPrize.org. Nobel Prize Outreach AB 2024. Mon. 19 Feb 2024. https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2023/brus/facts/
- Neikov, O. D., & Yefimov, N. A. (2019). Nanopowders. In Handbook of Non-Ferrous Metal Powders (pp. 271–311). Elsevier. https://doi.org/10.1016/b978-0-08-100543-9.00009-9
Bilim için heves ve merakla kalmanız umuduyla serimizin bir sonraki yazısında görüşmek üzere! 😊
Beste Dipçin
27.02.2024