Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler
Doğadaki maddeler çeşitli nedenlerle değişime uğrar. Çevremizde hiç durmadan, birtakım olaylar gerçekleşir ve devamlı bir değişim söz konusu olur. Bu değişimlerin bazılarında maddelerin sadece görünümleri değişirken bazılarında ise hem görünüm hem de yapıları değişmektedir.
Bu değişimlerden bir kısmı fiziksel değişimlerdir, bir kısmı da kimyasal değişimlerdir. Kimyada, değişim kavramı aynı zamanda olay – tepkime veya reaksiyon kavramları ile aynı anlamdadır.
Fiziksel Özellik Nedir?
Fiziksel Özellikler: Maddenin kimyasal (iç) yapısını değiştirmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen özellikler olarak tanımlanır
Fiziksel özellikler duyu organlarımız ile algılanabilen ve ölçülebilen özelliklerdir. Maddenin rengi, şekli, kokusu, tadı, parlaklık, hacmi, yoğunluğu, hal değişim sıcaklıkları (erime, donma, yoğuşma …) kırılganlık , fiziksel hal( katı, sıvı, gaz), ısı iletkenliği, elektrik iletkenliği ,… vb.
Fiziksel Değişim Nedir?
Maddelerin fiziksel özelliklerinin değiştiği olaylara fiziksel değişim denir. Fiziksel değişimler sonucu:
- Madde kendine özgü yapısını korur, başka bir maddeye dönüşmez.
- Değişime uğrayan maddenin iç yapısı değişmez, sadece fiziksel görüntüsü değişir.
- Maddenin kimyasal türleri arasındaki zayıf bağlar kopar ya da yeni zayıf bağlar oluşur.
- Geçici değişiklik olur
- Eşlik eden enerji düşüktür.
- Isı alınır ya da ısı kaybedilir.
- Maddelerin taneciklerinin hareketinde veya birbiri ile ilişkilerinde değişiklik olabilir. Örneğin hal değişiminde taneciklerin bir araya geliş şekli değişebilir.
Yırtılma, kırılma, hal değişim olayları, ezilme, ufalanma, tel ya da levha haline gelme , suda çözünme gibi olaylar fiziksel değişime bir örnektir.
Günlük yaşamdan örnekler
Meyvelerin dilimlenmesi
Tebeşirin toz haline gelmesi
Deme su katılması
Dolu, kar, yağmur oluşumu
Tırnak kesilmesi
Odunun talaş olması
Tuzun suda çözünmesi
Salata sebzelerinin doğranması
Metallerin genleşmesi
Lastiğin esnemesi
Susamdan yağ çıkarılması
Ekmeğin dilimlenmesi
İyodun süblimleşmesi
Aynanın kırılması
Alüminyumdan tel yapılması
Etten kıyma yapılması
Gökkuşağı oluşması
Alkolün buharlaşması
Mumun erimesi
Tereyağının erimesi
Kayanın ufalanması
Çikolatanın erimesi
Yumurtanın kırılması
Kağıttan origami yapılması
Suyun donması
Altından takı yapılması
Yoğurttan ayran yapılması
Portakalın suyunun sıkılması
Çaya şeker katılması
Saçın kesilmesi
Barajlarda elektrik üretimi
Kimyasal Özellik Nedir?
Kimyasal Özellik Enerji etkisiyle yeni madde oluşturabilme yatkınlığıdır. Maddenin asit ya da bazik özellikte olması, yanıcılığı vb. kimyasal özelliklere birer örnektir. Kimyasal özelliklerin ölçülebilmesi ve yorumlanabilmesi için bir kimyasal olayın gerçekleşmesi gerekir.
Kimyasal Değişim Nasıl Gerçekleşir?
Kimyasal değişim maddenin başka maddelere ayrışmasına veya farklı maddelerin reaksiyonu ile yeni maddeleri oluşturmasına denir. Kimyasal değişim sonrasında:
- Farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip maddeler meydana gelir.
- Kimyasal bağlar kırılır ve yeni bağlar oluşur.
- Renk değişimi, çökelti oluşumu, ısı değişimi, gaz çıkışı, koku değişimi bu değişimin göstergesidir.
- Paslanma, yanma ,mayalanma, küflenme, ekşime, çürüme…en bilinen olaylardandır.
Günlük yaşamdan örnekler
Yaprakların sararması
Yumurtanın haşlanması
Gümüşün açık havada zamanla kararması
Kömürün yanması
Asit – baz tepkimeleri
Sütten peynir yapılması
Çivinin paslanması
Meyvelerin çürümesi
Pillerde, akülerde, bataryalarda elektrik üretimi olayları
Un ve sudan hamur yapılması
Kumdan cam yapılması
Ekmeğin küflenmesi
Kabartma tozunun üzerine limon suyu katılması
Canlıların ölmesi
İnsanın sindirim yapması
Bitkilerin fotosentez yapması
Saçın beyazlaması
Üzüm suyundan sirke yapılması
Doğalgazın yanması
Dişlerimizin çürümesi
Kibritin yanması
Çaya limon sıkılması
Odundan kağıt yapılması
Karbonata limon sıkılması
Sütün ekşimesi
Yemeklerin pişirilmesi
Suyun elektrolizi
Patatesin kızartılması
Hamurun mayalanması
Elmanın kararması
Saçın boyanması
Etten köfte yapılması
Elmadan sirke yapılması
Turşu yapımı
Şekerin karamelleşmesi
Ateş böceğinin ışık üretmesi
Dinamitin patlaması
Kanın pıhtılaşması
Çiçeğin solması
Leşin çürümesi
Yağdan sabun üretilmesi
Kolaya mentol katılması
Limonun küflenmesi