Matematik Dil mi, Bilim mi?

Matematik; sayma, ölçme, istatistiksel ifade etme gibi ihtiyaçlardan oluşmuş bilimdir. Aynı zamanda diğer bilimler, araştırmalarını yazıya dökerken matematiği dil olarak kullanır.

Matematik bilimini doğada beş duyu organımızla algılayamasak da doğayı araç olarak kullanıp kavramsal olarak algılarız. Mesela bir çoban koyunlarını saymak ister, söylediği sayıyı doğada beş duyu organıyla algılayamaz ama koyunları araç olarak kullanmıştır. Yani matematik; gözle gördüğümüz nesneleri, ritmik düzenleri, büyüklükleri inceleyerek saymak, formülleştirmek, ölçmek isteyerek bulunmuş
mantık gibi biçimsel bir bilimdir. Bu yüzden matematikte; deney, gözlem ve kuram yoktur veya dolaylı biçimde var olabilir.

Peki matematik nasıl dil olabilir? Dillerin alfabesi olur, matematiğin alfabesi ise sayılarıdır. Dilin noktalama işaretleri olur, matematikte ise “+,-“gibi semboller vardır. Alfabe ve noktalama işaretleri olan bir dil ile cümleler kurulabilir. Matematikte de sayılar ve semboller ile cümleler kurulabilir ve diğer bilimler araştırmalarını bu sayede daha kısa ve öz yazabilir. Mesela biyoloji biliminde hücrenin birden fazla mitoz bölünme gerçekleştirdikten sonra kaç hücrenin oluşacağını kısaca ifade etmek, yazıya dökebilmek amacıyla matematikteki üslü sayıları kullanır. Çünkü mitoz bölünme gerçekleştiren hücrenin üremesi üslü sayıların büyümesi gibi olur, bu durum sayesinde biyoloji, bilimi yazıya döker. Ayrıca dilin kendi kültürüne ait atasözleri olur, matematiğin atasözleri ise formülleridir. Şöyle ki nasıl atalarımız uzun yoldan giderek çıkardıkları dersleri kısaca bize atasözleriyle anlatıyorsa önceki matematikçiler de yaptıkları uzun işlemleri daha kısa yapılabilmek adına formüllerle ilerideki matematikçilere yardımcı olmuşlardır.

Özetle matematik, doğada bulunmayan ama doğayı anlamlandırabilmek için ihtiyacımız olan bir bilimdir. Bunun yanında diğer bilimler de araştırmalarında matematiksel ifadeleri, matematiği bir dil olarak kullanır. Yani matematik hem bilim hem de dildir.

Maide Nur Şahin

19.07.2021