Filozoflarla Tanışalım Serisi Bölüm 1: Sokrates

Filozof Nedir ve Sokrates Kimdir?

Selam inekle okur! Bu yazı serisinde belki de herkesin duyduğu ama tam olarak bilmediği veya anlamadığı insanlardan bahsediyor olacağım. Evet, doğru bildin, filozoflar! Peki, kimdir bu filozoflar, ne iş yaparlar, onları tanımak neden önemlidir? Filozof, TDK’nin tanımına göre: “Felsefe ile uğraşan ve felsefenin gelişmesine katkıda bulunan kimse, felsefeci feylesof” demektir. Bu tanım kapsamında tarihe ismini kazımış önemli birkaç filozof karşımıza çıkıyor. Bu insanları tanımak ve anlamaya çalışmak aslında hepimiz için önemli bir görev. Çünkü filozoflar çeşitli konular hakkında çokça soru sorarak dünyamızı şekillendirmiş ve hala daha şekillendiriyor. Onların görüşlerini ve birbirleriyle çatışmalarını araştırıp anlamaya çalışarak bizler de dünyamıza farklı bir bakış açısıyla bakabiliriz. O zaman hadi ilk filozoflarımızla başlayalım!

Sokrates

Sokrates günümüz felsefesinin belki de en bilinen ve en eski isimlerinden biridir. Sokrates’in fikirleri bir bakıma Batı felsefesinin temellerini atmıştır. Şaşırtıcı bir şekilde kendisinin gerçekten yaşayıp yaşamadığını kesin olarak bilemiyoruz. Onun öğretilerinin hiçbiri yazıya geçirilmemiş biz kendisinin hayatıyla ilgili her şeyi öğrencilerinin (çoğunlukla Platon’un) eserlerinden öğreniyoruz. Bu yazılardan öğrendiğimiz kadarıyla Sokrates Antik Yunan’da yaşamış bir adamdı. Etrafta dolaşıp insanlara sorular sorar ve onları rahatsız ederdi. Sokrates’ten önceki neredeyse her filozof doğayı sorgularken Sokrates insana yönelmişti. Onunla birlikte insan ahlakı, politika, sosyal yaşam gibi konular hakkında sorular sorulmaya başlanmıştı. 

Sokrates Yöntemi

Sokrates’in felsefeye en büyük katkısı “Sokrates Yöntemi” olarak adlandırdığımız tartışma yöntemiydi. Sokrates bu yöntemde karşısındaki kişiye sürekli ve ardı kesilmeyen sorular sorarak tartıştığı kişinin düşünüş tarzındaki çelişkileri ortaya çıkarıyordu. Sokrates karşısındaki kişinin iddialarını çürütmek için onun tezinin aksini kanıtlamaya çalışıyordu. Bu yönteme biz elenkhos diyoruz. Bu yöntemde Sokrates karşısındaki kişinin savına ters bir senaryo oluşturarak o kişiyi kendi savının tersini savunmak durumunda bırakır. Bu yolla art arda sorular sorarak gerçeğe daha çok yaklaştığını düşünür. Günümüzde bu yöntem bazı hukuk fakültelerinde eğitici yol olarak kullanılmaya devam ediliyor. 

Umarım bu yazı seni felsefeye biraz daha yaklaştırmış ve seni düşünmeye itmiştir sevgili okur. Seride sonraki yazımda Sokrates’in öğrencisi Platon’u görüyor olacaksın. Görüşmek üzere!

Emine Ekin Kanat

27.09.2022